แจกฟรี "เคล็ดลับหล่อพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษ" (พ.ศ. 2568-2599)

สำรองพื้นที่

 

สารบัญ

หน้า 3 คห1- เตาหลอม หล่อ อบ แก้วสำหรับงานสร้าง/ซ่อมพระแก้ว 25 พุมธศตวรรษที่สร้างหลังปี พ.ศ. 2550

 

เตาหลอมในอดีตต้องแยกเตาออกไปเลย ส่วนมากก็จะเป็นเตาชนิดหลายเบ้าคละสี ขนาด 6-8 เบ้า เตาละจุน้ำแก้วอย่างต่ำ 2.4 - 3.2 ตัน

เตาหล่อในแก้วปั๊มมีทั้งแบบ มี และ ไม่มี ส่วนแก้วหล่อ Lost Wax นี้ ถ้างานธรรมดาก็ไม่ต้องมี

เตาอบในอดีตนั้นโรงงานแก้วส่วนมากที่สร้างพระแก้วมักใช้เตาสายพานเหล็กซึ่งใช้เนื้อที่กว้างประมาณ 1.2 X 25 เมตร อบพระแก้วได้หลายร้อยองค์ต่อไม่กี่ ช.ม. (เมื่อได้พระแก้วที่อบเสร็จ คุณภาพมักไม่ค่อยดีเท่าที่ควร)

แต่ปัจจุบัน เตาแต่ละเตา อบได้เพียง 2 - 4 หรือไม่เกิน 6 องค์ อบครั้งละหลายวันหลายคืน แต่ผลคือคุณภาพที่ดีถึง 100%

 

ปัจจุบันเมื่อไม่นานปีมานี้ ผู้ผลิตเตาหลอม หล่อ และอบในเตาเดียวกัน อาศัยการที่ศิลปินแก้วส่วนหนึ่งหันมาใช้เทคนิควิธีการขึ้นรูปชิ้นงานด้วย Lost Wax Glass ซึ่งความจริงเทคนิคนี้ถูกพัฒนาต่อยอดมาหลายร้อยปีในยุโรป แต่กลับไม่เป็นที่รู้จักเทคนิคนี้ในไทยเลย ผู้ผลิตเตาได้พัฒนาเตาของเขาให้มีความสามารถสูงมากๆ และมาสำเร็จตามความฝันของช่างแก้วที่ต้องการความวิเศษต่างๆกัน ช่างอบบางท่านต้องการไม่อยู่ในไซด์งานเพราะแก้วที่ต้องการอบต่อเนื่องหลายวันหลายคืน (ยกตัวอย่างพระแก้วหน้าตัก 8 - 9 นิ้วต้องการ 4 วัน 4 คืน) , ช่างอบบางท่านต้องการหลอมก้อนแก้วก่อนการขึ้นรูปแล้วทิ้งช่วงหล่อระยะหนึ่งก่อน , ช่างบางท่านต้องการอย่างนี้ บางท่านต้องการอีกอย่าง ผู้ผลิตสามารถตอบสนองได้เกือบครบทุกประการแล้ว

 

บางท่านชอบเทคนิคหรือวิธีการอบต่างจากในตำรา เช่น การตั้งรับอุณหภูมิที่สูงกว่าในตำราเล็กน้อย แต่ตรงนี้เป็นเคล็ดลับของช่างเฝ้าเตาบางคนที่ไม่ได้บอก คือ ตั้งรับสูงกว่าเพียงแค่ไม่กี่นาทีแรก แล้วลดลงมาตั้งรับที่อุณหภูมิมาตราฐาน ตรงจุดนี้ เรื่องนี้ไม่ค่อยมีคนบอก เพราะมันคือเคล็ดหรือความลับ ซึ่งเตาอบรุ่นก่อนหน้านี้ยังทำไม่ได้ แต่ปัจจุบันสามารถควบคุมได้แม้จากระยะไกล (ข้ามประเทศ)

 

อย่างไรก็ดีในอนาคตอันใกล้อาจสมบูรณ์กว่านี้อีก เพียงแต่ผมอาจไม่ได้อยู่ทันได้เห็น

ความโชคดีของคนรุ่นใหม่คือ ปัจจุบันมีคนในวงการแก้วได้ทลายกำแพงปัญหาทิ้งไปเกือบจะทั้งหมด ท่านใดเข้ามาช่วงระยะเวลานี้ เหมือนกับทุกอย่างถูกยกใส่พานมาประเคนให้ต่อหน้าต่อตาครับ

 

ช่วงจากตรงนี้ไปสำคัญมากในความคิดเห็นของผมนะครับ อาจจะกินหลายๆความคิดเห็น หรือเขียนไปมีอุปสรรคเข้ามารบกวน ผมอาจลืมกลับมาทำให้เต็มก็ได้

ชสค1 (ช่วงสำคัญ 1)
ท้าวความกลับไปสู่พื้นฐานเรื่องจุดหลอมเหลว ประเภทของแก้ว แก้วทุกชนิดมีทรายทะเลสีขาวที่ผ่านกรรมวิธีแล้วเป็นส่วนประกอบหลัก ถ้าหลอมเฉพาะทรายแก้วล้วนๆโดยไม่ผสมเคมีภัณฑ์อื่นใดช่วยเลย จะต้องใช้ความร้อนที่ประมาณ 2,100C และใช้เวลานานมากในการหลอม

สารเคมีหรือเคมีภัณฑ์หรือจะเรียกอะไรก็แล้วแต่ ที่ผสมในสูตรเคมีแต่ละสูตร ส่วนมากแล้วจะช่วยลดทั้งเวลาและจุดหลอมเหลว ทั้งนี้แล้วแต่แต่ละสูตรไม่เท่ากัน

 

ชสค2
สูตรที่ทำให้แก้วมีความแข็งแรงมากๆ ในอดีตนับหลายร้อยปีก่อน เราเพียงแค่เพิ่มทรายทะเลขาวให้มีเปอร์เซนต์ที่มากขึ้น แต่ในปัจจุบันอาจใช้สารเคมีบางตัวทดแทนได้ ซึ่งจุดหลอมเหลวของเคมีมักต่ำกว่าทรายและระยะเวลาหลอมก็สั้นกว่าทราย

 

ชสค3
คราวนี้ การหลอมแก้วทุกประเภท ต้องใข้เศษแก้วทุบร่วมด้วย คือการหลอมแก้วทุกชนิด ต้องมีเศษแก้วทุบอยู่ในเบ้าหลอมด้วย

ขสค3.1
ถ้าเป็นแก้วประเภทใด เศษแก้วก็ควรต้องเป็นแก้วชนิดและเกรดนั้นๆ เช่น

ขสค3.1.1
ถ้าเป็นการหลอมแก้วคริสตัล 30% PbO เศษแก้วก็ต้องเป็นเศษแก้วทุบจากแก้วคริสตัล 30% PbO แต่ในคงามเป็นจริง เศษแก้วที่เป็น 30%PbO แท้ๆหาได้ยาก* ยิ่งปัญหาศรัทธาจริต พอจะมีการหลอมแก้วคริสตัลทีไร มักมีคนขอเอาพานแก้วบูชาพระของคนนั้นคนนี้มาร่วมหลอม ซึ่งทำให้เนื้อแก้วมีปัญหา**

หมายเหตุ
* = บางคนมีแก้วพานบูชาพระที่บ้าน ตอนที่ซื้อก็ไปซื้อแบบ 18%PbO หรืออย่างมากก็แค่ 24%PbO แถมบางคนไปซื้อพานบูชาที่เขาไม่ได้ใช้สูตรตะกั่ว คือใช้สูตรทดแทนซึ่งสารเคมีต่างกันสิ้นเชิง ที่ซ้ำร้ายคือคนจำนวนมากซื้อพานแก้วบูชาพระที่เขาใช้แก้วโซดาไลม์ซิลิก้าที่นึกว่าเป็นคริสตัล

 

ชสค3.1.1
หมายเหตุ
“ “
** = ซึ่งนอกจากทำให้ผู้สร้างชิ้นงาน หรือโครงการนั้นๆ ได้แก้วที่มีสูตรเคมีที่ไม่แน่นอน ความบริสุทธิ์ คุณสมบัติ และอื่นๆที่มันติดมากับเนื้อแก้วมีปัญหา

และที่สำคัญคือจุดหลอมเหลว จุดหล่อ จุดสตาร์ทการอบ ตลอดระยะการอบ และจุดสิ้นสุดการอบมีความคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง อันส่งผลให้ไม่เป็นไปตามเป้าหมายไม่ด้านใดก็ด้านหนึ่ง

 

ชสค4
ถามว่า แล้วผลของการทำเช่นนั้น คือเอาพานดอกไม้บูชาของคนนั้นคนนี้ ซึ่งสูตรแก้วไม่แน่นอน ทำให้พระแก้วที่สร้างนั้นแตก ร้าว หัก กระเทาะ บิ่น ปะทุผิว หรืออื่นๆหรือไม่?

คำตอบคือก็แล้วแต่ปริมาณความผิดพลาดว่าน้อยหรือมาก แต่ส่วนมากมักจะไม่ถึงขนาดแตก ร้าว หัก และอื่นๆ มีแค่ว่าเปอร์เซ็นต์ความบริสุทธิ์ของคริสตัลไม่ถึง ส่วนจะไม่ถึงมากหรือน้อยเพียงใดนั้นค่อนข้างพิสูจน์ยาก แต่ถ้าผิดตรงที่พานแก้วนั้นเป็นแก้วประเภทโซดาไลม์ซิลิก้าในจำนวนมาก ก็อาจส่งผลให้จุดหลอมเหลว จุดหล่อ จุดสตาร์ทอบไม่ได้เป็นไปตามที่วางแผนไว้ตั้งแต่แรก ซึ่งถ้ามากๆก็อาจส่งผลให้แก้วชิ้นงานนั้นยังคงหลงเหลือความเครียดอยู่ในเนื้องานไม่มากก็น้อย

 

ชสค5
ผมขอยกตัวอย่างงานสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษในอดีต ถ้าตามที่เซียนพระเคยเขียนตำราเป็นประวัติศาสตร์ของชาติไทยเลยว่า มีโรงงานแก้วที่สร้างพระแก้วไม่ถึง 10 โรงงาน และเมื่อ พ.ศ. 2514 ทุกโรงงานได้เลิกการสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรศอย่างเด็ดขาด แต่ผมเพิ่งเข้ามาเรียนกับปรมาจารย์แก้วที่สำคัญที่เป็นผู้ร่วมสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษมาตั้งแต่ยุคต้นๆ และท่านได้สอนผมกับทีมช่างแก้วทั้งรุ่นเก่ารุ่นกลางและรุ่นใหม่ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2516 และต่อมาอีกหลายปี และสร้างในจำนวนมากอย่างต่อเนื่องในช่วงนั้น

และยังมีอีกหลายโรงงานแก้วที่สร้างหลังปี 2521 2522 โดยไม่ต่อเนื่องมาถึงปี พ.ศ. 255X ผมจำ พ.ศ. ไม่ได้เสียแล้วที่โรงงานแก้วเจษฏาก็ยังสร้างอยู่ (ตามภาพที่ผมเคยโพสต์ไว้ในเว็บนี้) และยังมีอีกก็คือตอนที่ผมไปเที่ยวนครปฐมเมื่อประมาณ พ.ศ. 2552 หรือ 2553 ผมเข้าไปโรงงานแก้วแห่งหนึ่ง ยังได้พบอดีตลูกน้องช่างแก้วของผมที่เคยเป็นทีมช่างแก้วในโรงงานของคุณพ่อผมปี 2516-2520 เขาพาผมชมการกดปั๊มพระแก้วในโรงงานที่ผมไปเยี่ยมชมนั้นด้วย

 

ชสค6

ในปี พ.ศ. 2516-2520 ที่โรงงานแก้วของคุณพ่อผม ตอนนั้นปรมาจารย์ช่างแก้ว 師父 師母 ท่านทั้งสองเมตตาสอนทุกเรื่องเกี่ยวกับแก้ว รวมทั้งการสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษด้วย ในช่วงนั้นการสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษที่ผมกับทีมช่างสร้างนั้น มีทุกสี ทุกขนาด ทุกปาง เราใช้แก้วประเภทโซดาไลม์ซิลิก้าที่หลอมจากทรายขาวผสมเคมีสูตร Sodalimesilica ใช้อุณหภูมิ 1,300C หลอมนานถ้านับตั้งแต่ค่อยๆเติมเข้าเบ้าหลัง 18.00 น. เติมจนเต็มเบ้าประมาณ 23.00 น. ก็ใช้เวลา 14 ชั่วโมง แก้วจะสุกพร้อมใช้เวลา 08.00 น. ของเช้าวันใหม่

 

ชสค7

หลายๆครั้งที่ผมสังเกตุว่า พระแก้ว 25 พุทธศตวรรษที่สร้างเสร็จแล้วนั้น เมื่อเย็นสนิท บางรุ่นเรามีการกัดกรดบ้าง บางรุ่นส่งต่อไปโรงงานชุบกะหลั่ย บางรุ่นทำอะไรๆเพิ่มเติม แต่แน่นอนว่าทุกองค์ต้องล้างน้ำก่อนบรรจุกล่องกระดาษเพื่อป้องกันการกระทบกันแตก

ผมสังเกตุเห็นว่า บางองค์แตกเอง บางองค์ร้าว บางองค์บิ่น กระเทาะ ปูดใน ปูดลึก ปูดตื้น เป็นขุยผิว แต่ส่วนมากปกติเรียบร้อยดี จนกระทั่งพระแก้วที่สร้างจากโรงงานเราได้รับการยกย่องว่า เป็นอันดับต้นๆของไทย ส่วนที่ไม่ได้ส่งให้ลูกค้าก็นำมาทุบเป็นเศษแก้วหลอมใหม่ โดยต้องแยกสี

 

ชสค8

ภายในเตาสายพานเหล็กมีความไม่เสถียร มีจุดที่อุณหภูมิไม่เสมอเหมือนกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ตรงปากปล่องช่องรับชิ้นงานเข้าปากเตาช่วงแรกๆ

วันนี้ขอตัวพักก่อนครับ มาต่อเมื่อว่าง

 

มาต่อกันครับ สมัยนั้นโรงงานแก้วแทบทุกโรงที่หลอมแก้วเพื่อสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษใช้เตาหลอมชนิดหลายเบ้าคละสี ไม่จำเป็นต้องมีเตาหล่อขึ้นรูป เพราะใช้เทคนิคกดปั๊มด้วยเครื่องหรือแท่นปั๊มชนิดแขนโยกกล (คือนำแก้วออกจากเตาด้วยเหล็กม้วน ม้วนแก้วออกมาหยอดใส่แม่พิมพ์เหล็กแล้วใช้เดือยกดปั๊มอัดขึ้นรูป ซึ่งถ้าสมัยใหม่สุดนี้คือเทียบกับการหล่อ*)

หมายเหตุ
* = คำว่า เตาหล่อจึงเป็นศัพท์ใหม่ของช่างแก้วรุ่นเก่าที่ใช้เทคนิคกดปั๊ม แต่หลังจากนี้มันกลับกลายเป็นศัพท์ที่อาจจะจำเป็นสำหรับงานหล่อด้วยเทคนิค Lost Wax Glass

 

แทบทุกโรงใช้เตาอบ 2 ชนิดรวม 3 - 4 เตา

1 เตาอบอุโมงค์สายพานเหล็ก (ใหญ่)
2 เตาอบอุโมงค์สายพานเหล็ก (เล็ก)
3 เตาถ้ำ (ใหญ่)
4 เตาถ้ำเล็ก

ซึ่งแต่ละเตาจะเหมาะกับชิ้นงานแต่ละขนาด เช่น ถ้าสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษขนาดหน้าตัก 5 นิ้วจำนวนนับพันองค์ต่อวัน ก็ต้องใช้เตาอบอุโมงค์สายพานใหญ่ ถ้าขนาดหน้าตัก 3 นิ้วลงมาก็จะใช้เตาอบอุโมงค์สายพานเล็ก

ส่วนเตาถ้ำใหญ่ (บางโรงงานใช้กับงานที่มีขนาดใหญ่เช่นโป๊ะแก้วโคมไฟถนน หลังเต่า**)เป็นต้น

หมายเหตุ
** = โคมหลังเต่าใหญ่ กับ โคมหลังเต่าเล็ก และโป๊ะแก้วที่หนาประมาณ 12 ม.ม. + ~ สมัยนั้นผลิตกับมากเพราะเป็นโคมถนน (ปัจจุบันพลาสติคเข้าแทนที่ไปแล้ว)

 

แต่ก็มีหลายๆโรงแก้วที่เขาสลับกัน คือใช้เตาสายพานกับชิ้นงานของเขาอื่นๆที่ไม่ใช่พระแก้ว

เอาพระแก้วอบในเตาถ้ำแทน ซึ่งความจริงดูเหมือนจะดี (ถ้ำเตาคุณมีคุณภาพสูงและอบนานจริง คือหลายวันหลายคืน) *

หมายเหตุ
* = ซึ่งตรงนี้ละครับ ที่ผมคิดว่า เตารุ่นใหม่คุณภาพดีกว่านับพันนับหมื่นเท่า และอบได้นานกว่าจริง ซึ่งสมัยนั้นเตาดีๆเหล่านี้ในไมยไม่มีคนนำเข้าจากยุโรปและอเมริกา (อาจจะเพราะสมัยนั้นที่นั่นก็ผลิตได้แต่เตาที่ยังไม่ดีพอด้วย)